Çizgi film müəyyən bir mesajı simvolik olaraq ifadə edən animasiya sənətidir. Çizgi filmlərinin ən böyük auditoriyası uşaqlardır. Uşaqlar izlədikləri cizgi filmlərindəki obrazlar, hadisələr və mövzulardan təsirlənirlər. Uşaqlar üçün hər cəhətdən hazırlanan cizgi filmləri uşaqları müsbət təsir edir, eyni zamanda uşaqlara uyğun olub-olmamasından asılı olmayaraq ticari narahatlıqla hazırlanan cizgi filmləri uşaqları mənfi təsir edir.
Televiziya uşaqların fiziki inkişafına təsir göstərir, düşüncə, danışma qabiliyyətləri, oxuma vərdişləri, şəxsiyyət və davranış hissi və xəyal gücünə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir. Danışmağı bilmədən televizora baxan uşaq oxumağı öyrənmək üçün çox səy göstərmir və zehni təsəvvür yaradıcılığını azaldır. Diqqətin davamlılığını pozucu bir təsirə sahib olduğu təyin olunan televiziya, uşaqlarda inkişaf edən diqqət və beyin funksiyalarını tənbəlliyə alışdırır.
MÜSBƏT TƏRƏFLƏRİ :
Yaradıcılığı artırır.
Uşaq zehninin yaradıcılıq səviyyəsini artırmaq üçün çizgi filmləri ən yaxşı nümunelerden biridir. Bu yaradıcılıq səviyyəsi onlara həm təhsil həyatlarında, həm də real həyatlarında yeni bir şey yaratmağa kömək edir.
Xəyali gücü inkişaf ettirir.
Cizgi filmi nümayişlərinin köməyi ilə belə bir uşaq xəyali gücünü inkişaf etdirə bilər. Hamımız az-çox bilirik. Bir cizgi filmində hər şey qeyri-real və ya xəyaldır. Bir uşaq bu xəyali izləyirsə, göstərir, nəticədə onların xəyali gücünü də artırır.
Dilin inkişafına kömək edir.
Çizgi filmləri uşaqlarınızı müxtəlif dillərə məruz qoyur və beləliklə uşaqların dil qabiliyyətlərini inkişaf etdirməyə kömək edə bilər. Məsələn, ana dilində cizgi filmlərinə baxmalarına icazə vermək, dili daha yaxşı öyrənmələrinə kömək edə bilər. Uşaqlar fərqli cizgi filmlərinə baxaraq, tələffüzlərini və danışıq tərzlərini inkişaf etdirə bilərlər
MƏNFİ TƏRƏFLƏRİ :
Şiddəti təşviq edir.
Şiddəti əks etdirən cizgi filmlərinə baxmaq, uşaqları real həyatda zorakılığa təhrik edə bilər. Ayrıca, uşaqlar şiddət və ya qəza yaşadıqdan sonra cizgi filmlərinin zərərsiz qurtardığından heç kimin zərər görməyəcəyinə və ağrı hiss etmədiyinə inana bilər.
Əsassız davranışı və empati olmamasını təbliğ edir.
Müəllimlərinə və ağsaqqallarına qarşı kobud və ya itaətsiz davranış nümayiş etdirən personajları göstərən bir neçə cizgi filmi var. Uşaqlar bu davranışı təqlid edə və pis davranışlarına görə cəzalandırıldıqda valideynlərinə və ya müəllimlərinə meydan oxuya bilərlər.
Oturaq həyat tərzi səbəbindən sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.
Çizgi filmlərini seyr edən bir ekranın qarşısında çox saat oturmaq hərəkətsizlik və oturaq həyat tərzi səbəbindən bir neçə sağlamlıq probleminə səbəb ola bilər. Bunlara obezlik, görmə problemləri və pis yemək vərdişləri səbəbiylə qidalanma çatışmazlığı daxildir.
Sosyallaşmanın qarşısını alır.
uşağın həddən artıq televiziya izləməsi, oxumağına, kinoteatra və teatra getməməsinə, hətta oyun oynamasına mane olur. Bu vəziyyətdə uşağın sosial münasibətləri zəifləyir
Valideynlər nə etməlidir?
-Uşaqları cizgi filmlərinin mənfi təsirlərindən qorumaq üçün valideynlər övladlarını məzmunu sonsuza qədər bilmədikləri cizgi filmləri ilə tək qoymamalı, cizgi filmləri uşaqların yaşına və inkişaf xüsusiyyətlərinə görə seçilməlidir. Cizgi filminin məzmunu ailə sevgisi, təbiəti və heyvanları tanımaq, fərqliliklərə hörmət, xeyirxahlıq, xeyirxahlıq, həqiqət, dinclik və tolerantlıq kimi təhsilli və faydalı mövzulardan seçilməlidir.
-Xarici cizgi filmlərinin dublyajı zamanı müraciət etdikləri yaş qrupunun xüsusiyyətləri nəzərə alınmalı, cizgi filmi personajlarının çıxışları, davranışları və münasibətləri milli, mənəvi və sosial dəyərlərlə zidd olmamalıdır.
-Valideynlər də cizgi filmlərinin personajlarını uşaqlarla mütəmadi olaraq seyr edib müzakirə etsələr daha yaxşı olar. Bu yolla övladlarını şiddətdən uzaqlaşdırmaqla yanaşı, onları fərqli fəaliyyətlərə yönəldəcəklər.
-Uyğun olmayan məzmunu süzmək və övladınızın daxil olmasını istəmədiyiniz məzmunu kilidləmək üçün izləmə və filtrləmə proqramına sahib olan valideyn nəzarəti tətbiqetmələrindən istifadə edin. İzlədiklərini izləmədən uşağı saatlarla televizor və ya iPad qarşısında tək qoymadığınızdan əmin olun.
-Televiziyanın qarşısında oturub yemək yemələrinə icazə verməyin.
Müəllif : Fidan İbrahimli – Psixologiya Elmi-Tədqiqat İnstitutunun IV Könüllü Fəaliyyət Qrupunun üzvü
