Yaşlılarla ünsiyyət

Home
Muəlliflər
Yaşlılarla ünsiyyət

123940_alzheimer-yasli-kadin-unutma-aile

Yaşlanma, sadəcə bir yaşa görə bir fərdin gözdən düşməsidir. Yaşla gözdən düşmək mənasız və ədalətsizdir. Bunun ən pis nümunəsi, yaşlılara qocalar evində və ya hətta öz evlərində uşaq kimi davranılması və bəzən onlara zülmlə yanaşılmasıdır (Kirkwood, 1999). Yaşlı insanların diqqət, sevgi və hörmət görməməsi, həyat yoldaşları, övladları, qohumları, ətrafı və cəmiyyəti tərəfindən qiymətləndirilməməsi və dəstəklənməməsi, “artıq işləmir” deyə bir küncə sıxışdırılması ruhi sağlamlığımı pozur . Yaşlı insanların özünə inamı, özünə olan dəyəri və hörməti azalır (Köknel, 1998).

Qoca yaşda ünsiyyət.

İnsana xas olan ünsiyyət qurma qabiliyyəti ümumiyyətlə qocalma prosesindən təsirlənmir. Əslində, qocalıqla məsuliyyətlərin azalması nəticəsində ünsiyyət arta bilər.

Bu gün də “ailə” yaşlılar üçün ən vacib dəstək, dostluq və güvən mənbəyi olaraq görülür. Yaşlılar üçün ailə, qohumluq əlaqələrinin həyata keçirildiyi bir mühit olmaqdan çox, yaşlı fərdin müstəqilliyini məhdudlaşdırmadan paylaşılan bir həyat tərzi kimi qəbul edilir.

Bu gün sosial dəyişikliklərlə əlaqəli qohumluq əlaqələrinin zəiflədiyi anlaşılsa da, ailə bağları ilə bağlı sevginin heç vaxt dəyişmədiyi müşahidə olunur. Sevgiyə və güvənə ehtiyac həmişə vardır.

Ailədə və ya müəssisədə yaşayan yaşlı insanlar müxtəlif yollarla təklik hissini yaşayırlar. Bu, daha vacib ölçülərə çatan tərk etmə, şübhə və qorxu hisslərini yaşamalarına səbəb olur.

Bəs yaşlılarla necə ünsiyyət qurulmalıdır?

Şəxsin sağlamlıq problemlərindən xəbərdar olun. Yaşlı yetkinlərdə danışmağı və anlamağı çətinləşdirən sağlamlıq problemləri ola bilər. Ünsiyyət qurmadan əvvəl insanın sağlamlığını nəzərə aldığınızdan əmin olun. Məsələn, eşitmə problemləri, danışma problemləri və yaddaş itkisi ola bilər. Bu amillər ünsiyyəti çətinləşdirir. Xatırladaq ki, xronoloji yaş həmişə bir insanın sağlamlığının əsl göstəricisi deyil.

Ünsiyyət qurduğunuz mühitə diqqətli olun. Ünsiyyət qurduğunuz, eşitmə və danışma problemlərinə təsir göstərə biləcək mühiti qiymətləndirdiyinizə əmin olun. Narahat bir fon səs-küyü varmı? Çox adam eyni otaqda danışır? Müdaxilə edən bir musiqi varmı? Ünsiyyətinizi təsir edə biləcək hər hansı bir yayındırıcı şey varmı? Yaşlı yetkinlərdən mühitin onlar üçün uyğun olub olmadığını soruşun. Hər hansı bir narahatlıq hiss edirsinizsə, daha dinc və sakit bir yerə keçməyə çalışın.

Dəqiq və açıq şəkildə danışın və göz təması qurun. Yaşlı yetkinlərdə eşitmə problemi ola bilər. Sözlərinizi dəqiq ifadə etmək və dəqiq danışmaq vacibdir. Çıxışınızı şəxsin üzünə yönəldin – onların tərəfinə deyil.

Səs tonunuzu uyğun şəkildə tənzimləyin. Məlahətli etmək və yüksək səslə danışmaq arasında bir fərq var. Səsinizi fərdin ehtiyaclarına uyğunlaşdırmağı öyrənin. Ətraf mühiti və insanın eşitmə qabiliyyəti ilə əlaqəsini qiymətləndirin. Sadəcə dinləyin ve yaşlı olduğundan qışqırmayın. Hər ikiniz üçün uyğun olan rahat bir səslə danışaraq fərdi hörmətlə davranın.

Aydın, dəqiq suallardan və cümlələrdən istifadə edin. Anlama çatışmazlığını hiss edirsinizsə cümlələrinizi və suallarınızı təkrarlamaqdan və ya yenidən ifadə etməkdən çəkinməyin. Mürəkkəb suallar və cümlələr qısamüddətli yaddaşı və ya eşitmə itkisi olan yaşlıları qarışdıra bilər. Aydın və dəqiq konstruksiyaları anlamaq daha asandır.

Səbr edin və gülümsəyin. Səmimi bir təbəssüm başa düşdüyünüzü göstərir. Həm də ünsiyyət qurmaq üçün səmimi bir mühit yaradır. Cümlələr və suallar arasında fasilə verməyi unutmayın. Fərdi məlumatları və sualları anlamaq və həzm etmək üçün bir fürsət verin. Bir insanın yaddaş itkisi varsa, bu xüsusilə qiymətli bir texnikadır. Dayandığınız zaman hörmət və səbir göstərirsiniz.

Müəllif : Fidan İbrahimli – Psixologiya Elmi-Tədqiqat İnstitutunun IV Könüllü Fəaliyyət Qrupunun üzvü