Quba rayon sakini Nuray Bayramzadənin xalasından alınaraq atasına verilməsi barədə məhkəmə qətnaməsinin icrası ilə bağlı sosial şəbəkələrdə yayımlanmış video-süjet, boşanan tərəflərin birgə izdivacdan dünyaya gələn uşaqlara münasibəti məsələsini yenidən gündəmə gətirdi. Məlumdur ki, ailə dağılmalarında ən çox travma alan tərəf uşaqlar hesab olunur. Ailənin düzəninin pozulması böyüklərdən çox uşaqlara təsir etdiyindən, onlara qarşı cəmiyyətdə münasibət də birmənalı olmur. Həmyaşıdları tərəfindən atası yaxud anası olmadığına görə, kinayəli atmacalara məruz qalan uşaqlar hələ kiçik yaşlarından psixoloji zədə almış olurlar. Ailə dağıldıqdan sonra tərəflərin bir-birinə olan kin-küdurətinin qurbanı da elə məhz uşaqlar olur. Boşanan tərəflər əksər hallarda biri-birilərinə olan hirs və acıqlarını uşaqları alət etməklə çıxartmağa üstünlük verirlər. Məhkəmə qətnaməsi ilə uşaq anadadırsa, atanın uşaqla görüşünə süni maneələr yaradılır, uşaq atada olduqda isə hər vəchlə anadan gizlədilir. Bu kimi hallar isə, sözsüz ki, ən böyük zərbəni uşaq psixologiyasına vurur. Gülüşü üzündə donan bu körpələr aldıqları travmanın əziyyətini böyüdükdən sonra da çəkirlər. Bəs görəsən uşaqlı ailələrdə boşanma zamanı bu məsələ necə tənzimlənməlidir? Uşaqları böyüklərin intriqasının, eqosunun qurbanı olmaqdan qorumaq üsulları hansılardır?
Psixoloq Elnur Rüstəmov Movqe.az-a açıqlamasında bildirib ki, boşanma zamanı uşaqların hansı tərəfdə qalması hüquqi yolla tənzimlənir. Və, bu bütün dünyada belədir. O ki, boşanma zamanı uşaqların fikrinin məhkəmədə öyrənilməsinə, yaxud da məhkəmə qətnaməsinin icrasına, həmsöhbətimiz bunun kor-koranə icrasının düzgün olmadığı fikrindədir. E. Rüstəmovun sözlərinə görə, uşaq məhkəməyə gətirilməzdən öncə, psixoloji cəhətdən buna hazırlanmalıdır. Hətta tərəflər ayrıldıqdan sonra belə, uşaqların bu ayrılığa psixoloji baxımdan hazırlanma prosesi aparılmalıdır: “Birdən-birə uşağı anadan yaxud da atadan ayırmaq olmaz. Eləcə də, tərəflər boşandıqdan sonra uşağın uzun müddət atasından, yaxud anasından uzaq tutulması, görüşdürülməməsi də uşağa psixoloji baxımdan mənfi təsir göstərir: “Ona görə də, ilk növbədə boşanma prosesində hər iki tərəfə psixoloq dəstəyi göstərilməlidir. Bu, hər iki tərəfə ayrıldıqdan sonra münasibətlərin necə saxlanılmasına kömək edir. Çox təəssüf ki, bizdə boşanma zamanı tərəflər əksər hallarda biri-birilərinə düşmən kəsilirlər. Bir-birilərini alçaldıcı ifadələrlə təhqir edirlər. Bu hadisə çox zaman uşaqların gözü qarşısında baş verir. Uşaqlar valideynlərinin bir-birilərini necə təhqir etdiyinin canlı şahidi olurlar. Yaxud da tərəflər uşaqda qarşı tərəfə qarşı ikrah hissi doğuran, nifrət yaradan ifadələr işlədirlər. Bu yolverilməzdir. Bu zaman uşaq ataya, yaxud anaya nifrət hissi ilə böyüyür. Boşanan tərəflər öz münaqişələrindən mümkün qədər uşaqları kənar tutmağa çalışmalıdırlar. Bizdə isə, əksər hallarda əksinə vəziyyət müşahidə olunur. Boşanan tərəflər uşaqlardan alət kimi istifadə edirlər. Məhkəmə uşağın atası ilə görüşməsi üçün müddət təyin etsə də, ana uşağın atası ilə görüşünün baş tutmasına müxtəlif üsullarla mane olmağa çalışır. Tərəflər unudur ki, valideynlərdən birinin yoxluğu, uşağa mənfi təsir göstərir. Ona görə də, uşaq mütləq psixoloqun iştirakı ilə bu prosesə hazırlanmalıdır”.
Ekspert bildirir ki, məhkəmə icraçılarının da zorakılıq göstərmə faktı bir daha boşanmalar zamanı məhkəmə qətnamələrinin icrasında psixoloqların iştirakının vacibliyini sübut etdi. Həmsöhbətimiz deyir ki, “ortada uşaq varsa, o ailəni dağıtmaq olmaz!” deyimiz səhvdir: “Çünki, elə valideynlər var ki, onun pis vərdişləri uşağın əxlaqına, tərbiyəsinə mənfi təsir edə bilər. Ona görə də, bu zaman ailənin qurulu qalmasından çox, dağılmasında fayda var. Amma bu zaman da, uşaq psixoloji baxımdan bu prosesə hazırlanmalıdır. Uşağın bir qolundan atanın, bir qolundan ananın tutub hərəsinin özünə tərəf çəkməsi uşağa psixoloji baxımdan zərbə vurur”.
E. Rüstəmov bildirir ki, uşağı birmənalı olaraq atadan ayırmaq da düzgün addım deyil: “Uşaqlar böyüdükdə onsuz da öz atalarını axtarıb tapırlar. Amma nəzərə almaq lazımdır ki, uşağın böyüməsində, tərbiyəsində atanın da payı olmalıdır”.
Zülfiyyə QULUYEVA
http://www.movqe.az/news/sosial/94591.html
